KUSURSUZ FIRTINA DENİZCİLİK SEKTÖRÜNÜ DE ETKİLİYOR

2019 yılında başlayan pandeminin küresel tedarik zincirinde yarattığı sıkıntılar ortadan kalkmadan, Şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile dünya yeni bir döneme girdi. Batının Rusya’ya yönelik uygulamaya koyduğu geniş yaptırımların şok etkisinin yanı sıra, Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırımına başlamasının sonuçlarını da tüm ülkeler doğrudan hissetmeye başladı. 

Kimilerince “Kusursuz Fırtına” olarak adlandırılan bu yeni dönem, ekonomik ve siyasi olarak dünyayı baştan aşağı yeniden şekillendiriyor. Bir yandan Metaverse gibi geleceğin teknolojilerini konuşurken, diğer yandan geçtiğimiz yüzyılın nükleer savaş tehdidini, petrol krizini, yüksek enflasyon şokunu ve yoksul ülkeler için açlık tehlikesini yaşıyoruz.

KÜRESEL EKONOMİDE ZAYIFLAMA

Mart ayında Rusya’ya ihracatımız yüzde 40, Ukrayna’ya ihracatımız ise yüzde 80 oranında geriledi. Karadeniz’de deniz taşımacılığı durma noktasına geldi. Konteyner operatörlerinin Rusya taşımalarını durdurması sonucunda limanlarımızda ve antrepolarda aşırı yığılmalar meydana geldi. Diğer yandan Demir İpek Yolu’nun kuzey koridorunun kapanmasının, ülkemizin üzerinde yer aldığı orta koridoru daha cazip hale getireceği, Türkiye’nin aktarma merkezi olma kabiliyetini güçlendireceği öngörülüyor. Gelişmelerin seyri, savaşın coğrafi kapsamı ve süresi, Türkiye’nin Rusya yaptırımlarına dahil edilip edilmeyeceği, ülke lojistik performansı gibi bir çok etkene bağlı olarak değişecektir.

Ancak sıcak savaş sona erse dahi Rusya’ya yönelik eşi benzeri görülmemiş yaptırımların etkisiyle küresel ekonominin ve deniz ticaretinin normalleşmesi beklenmiyor. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) raporuna göre global ekonomide büyüme tahmininin yüzde 3,6’dan yüzde 2,6’ya indirilmesi de bu durumu teyit ediyor. Dökme yük navlunları için en önemli gösterge olan Baltık Kuruyük Endeksi, 2,128 puan ile 5600 puan olan yılın zirvesinden oldukça uzakta seyrediyor. Çin’in Sıfır-Covid hedefiyle uyguladığı sıkı karantina tedbirleri ve vaka sayısının artmasının etkisiyle konteyner taşımacılığında düşüş ve limanlardaki sıkışıklık devam ediyor. 

Ülkemiz ekonomisi ise dış dünyadaki negatif gelişmelerin yanı sıra yapısal sorunların olumsuz sonuçlarını yaşıyor. Yüksek enflasyon sonucu ortaya çıkan düşük alım gücü iç pazarı küçültürken, düşük katmadeğerli ihracatımız rekabetçi kurun getirdiği avantajı giderek kaybediyor. İhracatımızın yarısını gerçekleştirdiğimiz Avrupa Birliği ekonomileri ise yüksek enflasyon sonucu düşük büyümeye sürükleniyor. İthalatımız özellikle petrol fiyatlarının etkisiyle çok hızlı artıyor. Cari fazla yaratma hedefi yerini daha düşük cari açık beklentisine bırakmış durumda.

LİMANLARIMIZI İYİ KONUMLANDIRMALIYIZ

Bu tabloda dış ticaretimizi rekabetçi hale getirecek kimi açılımlara ihtiyacımız var. Demiryolu yatırımlarının artırılması, tüm limanlarımızın demiryolu hattı ile sanayi bölgelerine bağlanması yönünde beklentiler artıyor. Bölgemiz limanlarını deniz taşımacılığından daha fazla pay alacak şekilde konumlandırmalıyız. Düzenli konteyner seferlerinin yanı sıra yeni ro-ro hatları da ülkemiz ihracatını rekabetçi hale getirecektir. Çeşme Ulusoy Limanı-Trieste seferleri, İzmir Limanı-Tarragona seferlerinin yanı sıra Mayıs ayında başlayacak olan İzmir-Selanik seferleri ile İzmir’den dünyaya yeni bir pencere açmış olacağız. Yolcu ve yük taşıyacak Ropax gemisi ile, birbirinin tıpkısı olan bu iki şehri kültürel ve ticari olarak birleştirme hayalimizi de gerçekleştirmiş olacağız.

Küresel turizm sektöründe Rusya-Ukrayna savaşının negatif etkileri hissedilse de havaların ısınmasıyla beraber turizmde rezervasyonlar hızla artıyor. Ülkemiz için turizm sektörünün kıymeti bu sezon daha da arttı.  Türk turizminin hedeflendiği gibi büyümese de savaşın kayıplarını özellikle Batı Avrupa’dan gelecek turistler ile telafi etmesi bekleniyor.

Feribotlarımız iki yıl aradan sonra Ege Denizi’nde yola koyuldu. Çeşme-Sakız, Kuşadası-Samos, Seferihisar-Samos, Ayvalık-Midilli seferleri ve bölgemizdeki diğer seferler başladı. Ege Denizi’nde yolcu taşımacılığında ve yat turizminde bereketli bir sezon bekliyoruz. Deniz turizminin ve su sporları sektörünün mevzuat yönünden ve mali olarak bu sezon her zamankinden daha fazla destek görmeye ihtiyacı olduğunu düşünüyoruz.

Pandemiden sonra dev kruvaziyer gemilerini limanlarımızda yeniden görmekten de mutluluk duyuyoruz.  Miami’deki Seatrade Cruise Global Fuarı’na İzmir heyeti olarak katılıp, Türk limanlarına daha fazla yolcu gemisi getirmek için çalışmalara devam ediyoruz.

Pruvanız neta, rüzgârınız kolayına olsun. Kalın sağlıcakla.

Yusuf ÖZTÜRK
Yönetim Kurulu Başkanı
İMEAK Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi